Kronolojik Sırasına Göre Van Tarihi Dönemleri

Van tarihi, 4000 sene kadar öncesinden başlıyor. Van Gölü bölgesinin Milattan Önce(M.Ö) ve Milattan Sonra(M.S)’sını kapsayan zengin bir tarihi var.

M.Ö. Van Tarihi

M.Ö. Van tarihi; Huriler, Urartular, Persler, Medler ve Romalılar dönemi olmak üzere toplam beş dönemden oluşmaktadır.

Huriler Dönemi

Van tarihi M.Ö. 19.yüzyıllarda Orta Asya’dan göç ederek bu bölgeye yerleşen Hurriler ile başlıyor. Hurrilerin bir kolu da Mitannilermiş. Hurriler, Çorum bölgesinde Hititlerle, aynı çağda yaşamışlar. Tüm Anadolu’da ilk siyasi birliği kuran Hititler, Van Gölü bölgesinde Hurriler üzerine egemenlik kuramamış, Van Gölü bölgesini Hurilerin elinden alamamış ve buralara hâkim olamamışlar. Hititlerin de Orta Asya’dan gelmiş bir topluluk olduğu söyleniyor. Hititliler gibi Asur ve Babiller de hakimiyetlerini Van Gölü güneyine kadar götürmüşlerse de bu bölgeyi onlar da Hurilerden ele geçirememişler.

Urartular Dönemi

M.Ö. 9.yüzyıl başlarında yine Orta Asya’dan gelen başka bir kavim olan Urartular bu bölgeyi Hurrilerin elinden almış. Urartu Krallığı M.Ö. 9.yüzyılda Van Gölü havzasında kurulmuş ve böylece Van tarihi için başka bir  dönem başlamış. M.Ö. 859’den M.Ö. 612’ye kadar Urartu Krallığı Van Gölü bölgesinde devam etmiş. Urartular daha sonra M.Ö. 713 yılından M.Ö. 612 yılına kadar Asur İmparatorluğunun hakimiyetine girmişler ve bu şekilde krallığı yine de devam ettirmişler.

Van Tarihi; Urartu Haritası

Tüm bu tarihi süreç içerisinde Urartular, Van’ı kendilerine başkent yapmışlar. Urartu Krallığı yıkıldıktan sonra da Van, Asurluların başkenti olmuş. Van’ın Urartu Dilindeki adı Tuşba, Asur Dilinde ise Turuşba. Fakat M.Ö. 830’dan önce Urartu’nun baş kenti Van Gölü kuzeyindeki “Arzaşkun” olduğu söyleniyor. Urartular dönemi, Van tarihi açısından en parlak dönem olduğu söylenebilir. Detaylı bilgi için tıklayınız…

Persler, Medler ve Romalılar Dönemi

M.Ö. 585 senesinde Medler Urartu Krallığına son vermişler. Daha sonra Persler Medlerin yerine geçerek bu bölgeye hâkim olmuşlar. Bu bölge bu şekilde M.Ö. 331 senesine kadar, Medler ve Perslerin hakimiyetinde kalmış.

Pers İmparatorluğu Haritası

M.Ö. 4.yüzyılda (331 senesinde) Makedonya Kralı İskender, Pers İmparatorluğunu yenerek, Van Gölü bölgesindeki pers hakimiyetini sona erdirmiş. İskender’in ölümünden sonra Selevkoslar(Asya) İmparatorluğuna dahil olan bu bölge, sonradan Roma İmparatorluğu topraklarına katılmış. Roma İmparatorluğu ile Partlar arasında bu bölge için sık sık savaşlar olmuş. Bu bölgedeki Ermeni Derebeyleri bazen Roma’ya bazen da Partlara tabi olmuşlar. Fakat tarihin hiçbir devrinde bağımsız bir Ermeni Krallığı kurulamamış, hep derebeyliği şeklinde bölgede hüküm sürmüşler. Ö. 225’te Partların eline geçen Van, M.S. 226’da Sasanilere devredilmiş.

M.S. Van Tarihi

M.S. Van tarihi; Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Osmanlılar ve Cumhuriyet dönemi olmak üzere toplam beş dönemden oluşmaktadır.

Bizanslılar ve Araplar Dönemi

Roma İmparatorluğunun M.S. 395’de ikiye bölünmesi üzerine bu bölge Doğu Roma (Bizans)ın payına düşmüş. Bizans’la Sasaniler bu bölge için zaman zaman savaşmış ve bölge devamlı el değiştirmiş. Bu bölgedeki Ermeni Derebeyleri bazen Sasani bazen da Bizans’a tabi olmuşlar.

M.S. 7. asırda hazret-i Ömer, İran’ı fethederek Pers İmparatorluğuna son vermiş, Aynı zamanda Van da fethedilmiş. Bu fetihten sonra İslam orduları Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu tamamen, Anadolu’nun bazı şehirlerini de kısmen fethederek bu toprakları İslam devleti topraklarına katmışlar.

Van bölgesine 975’te Mervan Oğulları hâkim olmuş. Sonraki yıllarda İslam devletlerinde iç savaşlar baş göstermeye başlamış.  Bu iktidar kavgaları sonunda devlet zayıflayınca Bizanslılar fırsattan istifade ederek bu bölgeyi yeniden işgal etmişler.

Selçuklular Dönemi

Orta Asya’dan bu bölgeye gelen Selçuklular Selçuklu hükümdarı Alparslan önderliğinde 1065 senesinde Van bölgesini fethetmeye başlamışlar. Bizans İmparatoru Romanus Diogenes büyük bir ordu ile bu bölgede Selçuklulara karşı koymaya çalışmış. Van Gölünün kuzeyinde bulunan Malazgirt’te Bizans ordusu ile Selçuklu ordusu, 26 Ağustos 1071 yılında karşı karşıya gelmiş ve Bizans ordusu yenilmiş, Bizans İmparatoru da Selçuklulara esir düşmüş. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Van Gölü bölgesi Türklerin eline geçti ve Anadolu’nun kapısı Türklere açılarak, bütün Anadolu’ya Türkler yayıldı.  Böylece Anadolu Türklerin anayurdu oldu.

Selçuklu Devleti Haritası

Selçuklu Devletiyle birlikte bu bölge Türkleşmeye başladı. Van ve civarı Osmanlı hakimiyetine kadar çoğunluğu Türk olan çeşitli beyliklerin hâkimiyetinde yaşamını sürdürdü. Selçuklu ve bunlara bağlı beyliklerden sonra, Musul Atabeyleri, Eyyubiler, Artuklular, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Akkoyunluların yerine geçen İranlı Türk Safevilerin hakimiyeti altında değişik toplulukların hegemonyasında yaşamına 1507 yılına kadar devam etti.

Osmanlılar Dönemi

Osmanlı Devleti’yle Safevi Türk Devleti arasında çıkan anlaşmazlıklar sonucunda Yavuz Sultan Selim Han bu bölgeyi Çaldıran savaşıyla birlikte fethetti. Çaldıran seferinden sonra Safeviler tekrar bu bölgeyi ele geçirdiler. Ancak Kanuni Sultan Süleyman Hanın İran Seferinden sonra bütün Doğu Anadolu ve Irak ile birlikte, Van ve Doğu Anadolu çevresindeki diğer yerler de kesin bir şekilde Osmanlı Devleti’nin toprağı oldu.

Van Tanzimat’tan sonra eyalet merkezi olmuş. Birçok değerli ve tanınmış devlet adamı Van’da, beylerbeyliği (valilik) yapmış. 1’inci Dünya Savaşı’nda sonra 20 Mayıs 1915’te Ruslar Van’ı işgal ettiler. Rusların yardımıyla Van şehrine hâkim olan Ermeniler Ruslar çekildikten sonra burada yaşayan Müslüman ve Türklere çok zulüm yaptılar. Türkleri şehir dışına sürdüler. 2 yıl 10 ay 13 gün süren bir işgalden sonra Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu 2 Nisan 1918’de Van’ı işgalden kurtarmış. Ruslarla iş birliği yaparak silahlı baskın yapan Ermeniler bu bölgeden çıkarıldı. Ruslar ve Ermeniler işgal esnasında Van’ı yakıp yıkmış ve harabe haline getirmişler.

Cumhuriyet Dönemi

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Van, aynı ismi taşıyan ilin merkezi olmuş. 1950’den sonra hızla gelişmeye başlamış olan Van, doğunun incisi olarak anılıyor.

***

Van ve Van Gölü çevresiyle ilgili diğer bilgiler için ilgili linki tıklayınız.

• Van’da Gezilecek Yerler ve Gezilecek Yerler Hakkında Bilgi için tıklayınız…
• Ahlat’ta Gezilecek Yerler ve Gezilecek Yerler Hakkında Bilgi için tıklayınız…
• Ahlat Gezi Notları ve Ahlat Gezi Rehberi için tıklayınız…