Mardin Gezilecek Yerler ve Mardin Hakkında Bilgi

Mardin gezilecek yerler başlıklı bu yazıda, Mardin’in gezip görülmeye değer yerleri ile söz konusu yerler hakkında özet bilgiler yer almaktadır. Mardin gezilecek yerler hakkında bilgi vermeye başlamadan önce, Mardin nerede, Mardin’e nasıl gidilir, sorularının cevabından bahsedelim. Ardından da çok kısa olarak biraz Mardin tarihi ve Mardin hakkında bilgi verelim.

Mardin Nerede, Mardin’e Nasıl Gidilir

Mardin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer almaktadır. Kuzeyinde Diyarbakır ve Batman, kuzeydoğusunda Siirt, doğusunda Şırnak illeri bulunmaktadır. Güneyinde ise Suriye devleti yer alıyor. Mardin nerede soru hakkında bu kısa bilgiden sonra Mardin’e nasıl gidilir sorusunda da kısa bir cevap verelim.

Mardin’in Haritadaki Yeri

Mardin’de havaalanı mevcut. İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya gibi büyük illerden THY, Anadolu Jet ve Pegasus‘un direk uçuşları ile, diğer bazı illerden ise aktarmalı uçuşlar ile Mardin’e havayoluyla gitmek mümkün. Birçok otobüs firması da Türkiye’nin değişik illerinden Mardin’e otobüs seferleri düzenliyor. Ayrıca Mardin, araçla Diyarbakır’a bir saatlik bir mesafede yer almaktadır. Diyarbakır üzerinden de Mardin’e gerek havayoluyla gerekse karayoluyla ulaşılabilir. Mardin’i haritada detaylı incelemek için tıklayınız…

Mardin Tarihi ve Mardin Hakkında Bilgi

Mardin Nusaybin Yolu üzerinde yer alan Ortaköy civarındaki Girrharrin Höyüğü ve Nusaybin’de bulunan Girnavuz Höyüğünde yapılan kazı çalışmalarında Mardin’in tarihinin M.Ö 4.000 yılına kadar dayandığı söyleniyor. Mardin, M.Ö 3.000’li yıllarda Hurrilerin, ardından da sırasıyla; Akadlar, Sümerler, Babiller, Hititler, Asurlular, Urartular, Medler, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler ve Selçuklular tarafından yönetilmiş. Selçuklulardan sonra Artukluluların başkenti olan Mardin, 1106 yılından sonra hem ekonomik olarak hem de tarih olarak zenginleşemeye başlamış. Zamanla Moğollar, Karakoyunlular ve Akkoyunlular arasında el değiştiren Mardin daha sonra da Safeviler ve Osmanlıların hakimiyetine girmiş.

Eski Mardin 1. Cadde

Görüldü üzere sahip olduğu tarihi süreçte birçok medeniyeti içerisinde barındırmış olan Mardin, gezilecek yerler bakımından hem tarihi yapı hem de tarihi bina ve tarihi eser yönünden oldukça fazla zenginliğe sahiptir. Bu özet bilgilerden sonra, Mardin gezilecek yerler ve görülmeye değer yerler hakkında bilgi vermeye başlayabiliriz.

Mardin Gezilecek Yerler

Fırat ve Dicle arasındaki tarihi Mezopotamya’nın kuzey sınırında yer alan Mardin, birçok medeniyete ev sahipliği yaparken aynı zamanda birçok dinin de ev sahipliğini yapmış. Tüm bu dinlere mensup yöre halkları asırlar boyanca birlikte ve barış içinde yan yana yaşamışlar.

Bu etnik ve dini çeşitlilik içerisinde, Mardin gezilecek yerler listesine birçok tarihi yapı, tarihi bina ve tarihi eser eklenebilir. Kasımiye Medresesi, Mor Behnam Kırklar Kilisesi, Mardin Müzesi, Kayseriye Çarşısı Ulu Cami, Zinciriye Medresesi, Revaklı Çarşı, Tarihi Mardin Evleri, Sakıp Sabancı Müzesi, Mardin Kalesi, Deyrül Zafaran Manastırı, Mor Hananyo Kilisesi ve Güneş Tapınağı, Mardin gezilecek yerler arasında. Bunlarla birlikte eski şehrin birçok köşesinde Mardin’in geçmişinin izlerini görmek mümkün.

Mardin gezilecek yerler, büyük bir çoğunlukla, eski şehri ikiye bölen 1. Cadde ile 1. Cadde’nin hemen kuzeyinde ve güneyinde yer alıyor. Bu nedenle Mardin gezilecek yerler ve görülmeye değer yerleri gezmeye Vali Özcan Caddesi’nin bitip 1. Cadde’nin başladığı yerden başlanabilir. Bu iki Caddenin yürüyerek 1200 m güney batısında yer alan Kasımiye Medresesi’nden başlayarak Mardin gezilecek yerler ve görülmeye değer yerler hakkında kısa kısa bilgi vermeye başlayalım.

Kasımiye Medresesi

Eski şehrin 1,5 km güney batısında ve Saraçoğlu Mahallesinde yer alan Kasımiye Medresesi, 1457-1502 yıllarında yapılmış. Artukoğulları döneminde başlayan inşat, Timur istilasından dolayı durmuş, Akkoyunlular döneminde ise yapımı tamamlanmış. Mardin yapılarının en büyüklerinden olduğu söylenen bu tarihi yapı, tek bir avlu etrafında iki katlı olarak inşa edilmiş. Söz konusu medrese, değişik mekanlardan ve bir mescitten oluşuyor. Medresenin yanı başındaki zaviye ve türbeler bu tarihi bina ile bir bütünlük teşkil ediyor diyebiliriz. Medresenin bulunduğu yerden Mardin ovasına bakarak gün batımını izlemek unutulmaz bir deneyim teşkil edebilir.

Kasımiye Medresesi

Kasımiye Medresesi gezildikten sonra tekrar Vali Özcan Caddesi’nin bitip 1. Cadde’nin başladığı yere gelerek, Mor Behnam Kırklar Kilisesi ile geziye devam edilebilir.

Mor Behnam Kırklar Kilisesi

Cadde üzerinden eski şehir istikametine doğru 400 m kadar yüründüğünde 1.Cadde üzerinde yer alan Mor Behnam Kırklar Kilisesi, Kırk Şehit Kilisesi olarak da biliniyor.

Mor Behnam Kırklar Kilisesi

Mardin Kalesi 569 yılında yapılırken inşa edildiği söylenen bu kilise, Süryani Kadim Ortodoks Cemaati tarafından kullanılıyor. Söz konusu kilise, Mardin Metropolit Kilisesi olarak da hizmet veriyor.

Mardin Müzesi

Mor Behnam Kırklar Kilisesi’nden 1. Cadde’ye çıkıp doğu istikametine doğru 230 m kadar yürüyünce söz konusu caddenin solunda yani kuzey tarafta Cumhuriyet Meydanı var. Söz konusu meydan aynı zamanda kentin ana meydanlarından da diyebiliriz. Mardin Müzesi bu meydanın kuzeyinde yer alıyor. Cumhuriyet Meydanı’ndaki Meryem Ana Kilisesi 2000 yılında Mardin Müzesi olarak onarım görmüş ve aynı tarihte de Mardin Müzesi olarak hizmete açılmış.

Mardin Müzesi

İki katlı olan söz konusu müzede, ağırlıklı olarak; M.Ö 7.yy’daki Asurlulara ait eserler, Roma ve Bizans dönemine ait sikkeler, Selçuklu tabletleri ve silindirleri ile mühürleri, Osmanlılara ait silahlar ve porselenler sergileniyor.

Kayseriye Çarşısı

Mardin Müzesi’nden 1. Caddeye çıkıp doğu istikametinde cadde üzerinde 350 m kadar yüründüğünde Kayseriye Çarşısı’na ulaşılıyor. Ulu Cami’nin batısında 1.Cadde ile Ayışığı 129’uncu Sokak arasında yer alan Kayseriye Çarşısı, Kayseriye Bedesteni diye de biliniyor. Söz konusu çarşının yapım yılının 1400’lü yıllara kadar dayandığı söyleniyor. Günümüze kadar birçok onarım gördüğü düşünülen bu tarihi yapı, dört ana giriş kapısına bulunmaktadır.

Kayseriye Çarşısı gezildikten sonra buraya oldukça yakın mesafede yer alan Ulu Cami, Zinciriye Medresesi ve Revaklı Çarşı gezilerek Mardin gezilecek yerler ve görülmeye değer yerlerin gezilmesine devam edilebilir. Söz konusu yerler gezilirken Mardin Evleri de gezip görülebilir.

Ulu Cami

Ulu Cami

Eski Mardin’i ikiye bölen ana caddenin (1.Cadde) güneyinde çarşıların içinde yer alan Ulu Cami, 1176 yılında Artuklu Sultanı Kutbettin Ilgazi zamanında yapılmış.

Günümüze kadar birçok onarım gören söz konusu cami, en son 1800’lü yıllarda yenileme gördüğü söyleniyor. Caminin yapım tarihinden sonraki yıllarda camiye, dükkanlar ve hamam eklenmiş.

Orijinalinde iki minaresi olduğu söylenen bu caminin bir minaresi yok olmuş. Mevcut minareye Hz. Muhammed’in on yoldaşının yani on sahabenin ismi Arapça olarak yazılmış.

Caminin en dikkat çeken yeri kesme taş dilimlerden yapılmış olan kubbesidir. Kubbenin altında çanlarda kullanılan sekizgen, onun altında güneşe tapanların armaları, onun altında Süryanilerin yağmur damlası işareti, onun altında da Artukluların Kufi yazısı yer almaktadır.

Zinciriye Medresesi

Mardin Kalesi’nin hemen eteklerinde yer alan Zinciriye Medresesi, 1385 yılında Artuklu Meliki Necmettin İsa tarafından yaptırılmış. İsa tarafından yaptırıldığı için, Sultan İsa Medresesi olarak da biliniyor. İki katlı ve avlulu olan bu medrese dikdörtgen planlı olarak geniş bir alanı kapsayacak şekilde inşa edilmiş. İlerleyen yıllarda Timur’a yenilen Necmettin İsa bu medresede bir süre hapsedilmiş. Necmettin İsa ölünce de bu medreseye gömülmüş.

Zinciriye Medresesi

Geniş bir alana yayılmış olan söz konusu medrese; türbe, cami ve ek mekanlardan meydana geliyor. Medresenin en dikkat çekici yanları ise, medresenin taç kapısı ve girişin iki yanına gözyaşı biçiminde kaligrafik harflerle Allah’ın 99 isminin yazıldığı yerler. Bu tarihi yapının içinde yer alan Kuran Okulu bir süre müze olarak da kullanılmış.

Tarihi Mardin Evleri

Eski Mardin’de yer alan 1. Cadde’nin özelikle hemen kuzeyinde ve güneyinde yer alan Mardin evleri, arazinin eğimi hesap ederek birbirlerinin cephesini kesmeyecek şekilde inşa edilmiş. Söz konusu evler güneydeki uçsuz bucaksız düzlüklerin oluşturduğu manzaraya, Mardin Ovası’na doğru bakıyor ve hiç birisi de birbirlerinin manzarasını kapatmıyor. Bu tarihi bina ve tarihi evlerin tamamı geleneksel Mardin sarı kalker taşlarından yapılmış. Birbirinde farklı örme biçimi olan bu taş ustalığı Mardin’e Artuklulardan kalmış.

Mardin Kalesi ve Mardin Evleri

Mardin evlerinin bulunduğu eski şehir; tarihi konaklarıyla, tarihi eser, tarihi bina, tarihi yapı ve daracık sokaklarıyla adeta bir açık hava müzesi gibi gözüküyor.

Mardin Kalesi

Tarihi süreçte Mardin’in stratejik konumu nedeniyle ön plana çıkan Mardin Kalesi, 1600 yıllık bir geçmişe sahip olduğu söyleniyor. Manzarasıyla da ön plana çıkan söz konusu kale, eski tarihlerdeki askeri önemi nedeniyle birçok medeniyet tarafından ele geçirilmek ve elde bulundurulmak istenmiş. Günümüzdeki halini ise 900’lü yıllarda Hamdanilerin yaptığı çalışmalar ve restorasyonlar sonucunda elde etmiş.

Revaklı Çarşı

Ulu Cami’nin doğusunda 1.Cadde ile 129’uncu Sokak arasında yer alan Revaklı Çarşı, Tellallar Çarşısı diye de biliniyor.

Revaklı Çarşı / Tellallar Çarşısı

Söz konusu çarşının yapım yılının 1600’lü yıllara dayandığı söyleniyor. Bu tarihi yapı, revakları ve revakların arkasındaki dükkanların değişik mimari yapısı nedeniyle ön plana çıkıyor.

Şehidiye Cami

Eski Mardin Şehri ana caddesinde (1.Cedde) ve güneyinde yer alan Şehidiye Cami, Artuklu Sultanı Melik Mansur Nasreddin Aslan tarafından 1214 yılında yaptırılmış. Günümüze kadar birçok onarım ve yenileme işlemlerine tabi tutulan söz konusu cami, büyük oranda orijinalliğini kaybettiği söyleniyor. Caminin mevcut minaresi de 1916 yılında Ermeni asıllı bir mimar olan Serkis Lole gözetiminde yapılmış. Bu tarihi yapı her ne kadar orijinalliğini kaybettiği söylense de taş işçiliği ile estetik olarak ön plana çıkmayı hakkediyor. Caminin arka tarafında bir de aynı ismi taşıyan medresesi mevcut.

Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi

2009 yılında hizmete girmiş olan Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi binası, geçmiş tarihlerde vergi dairesi ve süvari kışlası olarak hizmet vermiş. Mardin’in tarihsel ve kültürel birikiminin sergilendiği söz konusu müzede, resim ve fotoğraf sergilerine ev sahipliği yapan bir de Dilek Sabancı Sanat Galerisi mevcut. Tüm bu özelliklerinden dolayı, Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi’ni Mardin Gezilecek Yerler Listesine rahatlıkla dahil edebiliriz.

***

Eski Mardin şehir merkezinde yukarıda bilgilerini verdiğimiz yerlerin haricinde de birçok tarihi yapı ve tarihi bina var. Bunlardan en önemlileri ise eski PTT binası ve Kız Meslek Lisesi diyebiliriz.

Tarihi Kız Meslek Lisesi Binası

Şehir Civarında Mardin Gezilecek Yerler

Eski Mardin merkezinde olmamakla birlikte Mardin’e oldukça yakın olan gezilecek yerler de mevcut. Bunlar Deyrun Zafaran Manastırı ve Deyrülzafaran Güneş Tapınağı ile Mor Hananyo Kilisesi. Bunlar hakkında da kısa kısa bilgi vermeye devam edelim.

Deyrül Zafaran Manastırı

Mardin Eski Şehri’nin 5,5 km güney doğusunda yer alan Deyrül Zafaran Manastırı, Eski Kale Köyü sınırlarında yer almaktadır. Üç tarafı dağlarla çevrili mistik bir yerde bulunan söz konusu manastır, uzun yıllar Süryani kilisesinin eğitim merkezi olarak kullanılmış. Günümüzde ise Süryanilerin halen Mardin Metropolitinin ikametgahı olarak kullanılıyor.

Süryaniler, Güneydoğu Anadolu bölgesinde Hristiyanlığın yayılmasına öncülük etmişler. Bu kapsamda Mardin-Midyat-Nusaybin üçgeninde 43 kilise ve en az o kadar da manastır olduğu söyleniyor. Romalıların 4.yy dan sonra Hristiyanlığı resmi din olarak kabul ettiğinden itibaren burası, Süryani Ortodoks Patrikliği Merkezi olarak görev yapmış. 1959 yılında Patriklik Merkezi Şam’a taşınmış ve aynı tarihten itibaren Şam’da, Antakya Süryani Ortodoks Patrikliği olarak hizmet vermeye devam etmiş.

Manastırın giriş kapısının üzerinde yunuslarla çevrili bir hac işaretinin olmasından dolayı, bu tarihi yapının eskiden tıpla ilgili birtakım araştırmaların yapıldığı bir merkez olduğu da söylenmektedir. Ayrıca manastırdaki süslemelerde görülen üzüm salkımları ve deniz kabuğu figürleri de ilgi çekmektedir.

Mor Hananyo Kilisesi ve Güneş Tapınağı

Deyrül Zafaran Manastırının bulunduğu bölgede yer alan Mor Hananyo Kilisesi, 493-518 yılları arasında yapılmış. Söz konusu kilise, 793 yılında Aziz Hananyo tarafından restore edilmiş. Bu kilisenin uzun yıllar duvarlarını süsleyen Fresklerden günümüze sadece Aziz Hananyo’yu tasvir eden bir fresk kalmış.

Yine Deyrül Zafaran Manastırının bulunduğu bölgede M.Ö 4.yy’da Şemsilere ait bir Güneş Tapınağı varmış. Bu tapınağın olduğu yerde de manastıra ait günümüzde Deyrülzafaran Güneş Tapınağı diye tarihi bir yapı var.

Şehir Dışındaki Mardin Gezilecek Yerler

Nusaybin yönünde Mardin’e 30 km mesafedeki Anadolu’nun en güzel ören yerlerinden birisi olduğu söylenen Dara Ören Yeri (Anastasıopolis), en eski Anadolu kentlerinden birisi olduğu söylenen Nusaybin, gümüş telkârilerinin en incelerinin üretildiği Mardin’in 60 km doğusunda bulunan Midyat, Midyat ilçe merkezinin 20 km dışında yer alan Mor Gabriel Manastırı Mardin il merkezinin dışında ve Mardin Gezilecek Yerler Listesine dahil edilebilecek başlıca yerler.